Mitochondria porównywane są czasem do elektrowni w komórce, albo określane są jako małe, potężne baterie komórki. Ich zadaniem jest stworzenie energii, potrzebnej organizmowi do przeżycia . Mitochondria są szczególnie ważne w organach które potrzebują do prawidłowego funkcjonowania dużo energii jak np. serce, mięśnie, mózg, wątroba. Najczęściej też właśnie w tych organach można obserwować dysfunkcje związane z niesprawnymi mitochondriami.
Jeżeli wyobrazimy sobie mitochondria jako baterie, to u bardzo wysportowanej osoby będą one w pełni naładowane. U przeciętnego człowieka nie są naładowane maksymalnie, ale jest nadal dużo energii, żeby dobrze funkcjonować. Dużo inaczej wygląda to w przypadku osób przewlekle chorych i osób z chorobami mitochondrialnymi. W wyniku mutacji genetycznych, organizm osoby z chorobą mitochondrialną został wyposażony w baterie, które mogą naładować się energią tylko w bardzo małym, ograniczonym stopniu. Nie ma więc zapasu energii, z którego można skorzystać, kiedy chory powoli zaczyna być zmęczony. Energia jest odcięta w jednej chwili, bez typowej dla przeciętnego człowieka gradacji zmęczenia
W czasie jakiejkolwiek terapii nie jest wskazane spowodowanie takiego stanu w którym ilość energii doprowadzona została do całkowitego wykorzystania. Tak samo jak w przypadku całkowicie rozładowanego telefonu, trzeba wówczas dłużej czekać na przywrócenie funkcji i możliwości korzystania z energii, niż w przypadku telefonu, który zostanie doładowany jeszcze przed całkowitym rozładowaniem.
Wyzwaniem dla terapeuty i chorego jest umiejętne rozpoznanie tej granicy, w której jeszcze jedno powtórzenie, jeszcze jedno zadanie będzie już szkodzić a nie pomagać. Jest to o tyle trudne, że nie tylko każdy z pacjentów będzie miał inne zasoby energetyczne, ale także zasoby te będą ulegać zmianie w zależności od temperatury, efektywnego snu, toczącego się stanu zapalnego w organizmie itp.
Fizjoterapia/terapia ruchowa
Wykazano, że ćwiczenia poprawiają wydolność funkcjonalną u pacjentów z chorobą mitochondrialną i mogą poprawić jakość życia chorego i zapobiec rozwojowi powikłań.
Badania wykazały, że zarówno ćwiczenia wytrzymałościowe, jak i oporowe mogą przynieść korzyści pacjentom z chorobą mitochondrialną. Niektóre korzyści obejmują poprawę sprawności mitochondriów, zwiększenie aktywności przeciwutleniaczy i enzymów mitochondrialnych mięśni, zwiększenie absorbcji tlenu i siły mięśniowej, a także poprawę objawów klinicznych oraz spadek spoczynkowego i powysiłkowego poziomu mleczanu we krwi.
Większość badań wykazała, że ćwiczenia, które są zwiększane bardzo powoli, mogą być bezpieczne dla pacjentów mitochondrialnych. Ćwiczenia należy rozpoczynać od krótkich okresów trwania i niskiej intensywności. Wskazane jest, aby podczas jednego spotkania nie skupiać się na ćwiczeniach tylko jednego typu, lub jednego układu ruchu. Zdecydowanie lepsze efekty będą osiągane, jeżeli poświęci się chwilę na ćwiczenia np. ramion, a potem przejdzie się do ćwiczeń nóg. Wówczas mitochondriach w komórkach ramion będą miały szansę odpocząć i nie być nadmiernie przeciążone. Nietolerancja wysiłku jest jedną z cech charakterystycznych choroby mitochondrialnej, ale nawet pacjenci, którzy mają trudności z ćwiczeniami, powinni być zachęcani do ćwiczeń dostosowanych do ich obecnego poziomu sprawności.
Jak bezpiecznie ćwiczyć?
- Zaplanuj czas na ćwiczenia i rób je regularnie.
- Zjedz coś przed treningiem, aby dodać organizmowi energii. Nie ćwicz na pusty żołądek. Dobry wybór to wypicie 250-375 ml soku owocowego lub napoju sportowego na godzinę przed treningiem. Zadbaj o przekąską po treningu.
- Pamiętaj o nawodnieniu. Pij dużo wody podczas ćwiczeń i przez cały dzień.
- Rozbij ćwiczenia na mniejsze porcje. Na przykład spróbuj łagodnego spaceru przez 5 minut, trzy razy dziennie i od tego momentu buduj dalej.
- Rozciągaj się krócej. Rozciąganie poprawia krążenie i utrzymuje zakres ruchu. Rób jednak krótsze powtórzenia, trzymając rozciągniecie od 5 do 10 sekund. Wówczas nie obciążasz mięśni i nie zużywasz dużo energii.
- Zacznij od bardzo niskiej intensywności ćwiczeń i stopniowo ją zwiększaj. Na przykład, jeśli jedyne co możesz zrobić to minuta ćwiczeń, zacznij od tej jednej minuty i stopniowo buduj od tego momentu. Każde ćwiczenie jest lepsze niż brak ćwiczeń.
- Przerwij, jeśli wystąpią nudności lub wymioty. Zmniejsz intensywność i/lub czas trwania do następnego treningu.
- Nie wykonuj ćwiczeń, które powodują ból. Pamiętaj jednak, że chwilowe bóle mięśni lub dyskomfort na początku jakiejkolwiek formy nowego ćwiczenia jest naturalny i przejściowy.
- Jeśli zauważasz u siebie dużą nietolerancje na wysiłek, konieczne wprowadzać przerwy na odpoczynek po każdej serii ćwiczeń, aby wszystkie korzyści były zachowane bez wzrostu zmęczenia.
- Zaplanuj terapię aby możliwy był odpoczywaj co najmniej 48 godzin pomiędzy ćwiczeniami siłowymi (oporowymi) i co najmniej 48 godzin między ćwiczeniami wytrzymałościowymi. Regeneracja jest kluczowym elementem w terapii osób z chorobami mitochondrialnymi.
- Nie wstrzymuj oddechu podczas ćwiczeń. Wszystkie ruchy powinny być wykonywane powoli, płynnie i z kontrolą.
- Ważne jest, aby być pod opieką Fizjoterapeuty.
- Pamiętaj, że również u pacjentów z chorobami mitochondrialnymi możliwe jest zwiększenie tolerancji wysiłkowej, jednak jest to dużo trudniejsze niż u zdrowej osoby i nie następuje szybko. Potrzebny jest czas, konsekwencję i motywacja z Twojej strony.